HALI

Dokuma ya da genel olarak çeşitli düğüm teknikleri kullanılarak yapılmış yaygı. Halı olarak nitelenebilecek en eski örnekler Orta Asya'da bulunmuştur. Bunlar MS 2.-6. yüzyıllar arasına tarihlenmiş küçük parçalardır. Bu öreneklerin de gösterdiği gibi halı bir göçebe icadı olmalıdır. Ortadoğu'ya Türk akınları sonrası yayılmış oluşu da bu sanıyı doğrular. Bugün elde mevcut olan en eski halılar 13. yy'a ait Anadolu Türk ürünleridir. 15. yy'ın ortalarına dek Türk halısı üsluplaştırılmış hayvan betileriyle ve geometrik örgelerle bezenmiştir. 15. yy'da hayvan betileri ortadan kalkar ve hayvan desenli halılar ağırlık kazanır. 16. yy'da ise madalyonlu ve yıldızlı tipleriyle Uşak halıları belirir. 16. yy'ın ikinci yarısında ortaya çıkan Osmanlı saray halıları ise, ayrı bir tip oluştururlar. 17. yy'dan sonra Türk halısı tasarımsal bir değişiklik göstermez, daha çok gelenekselleşmiş biçim düzenlerini geliştirerek sürdürür.

Önemli bir halı üretim merkezi olan İran'da 10. yy'da bile imalathanelerin varlığı bilinirse de, elde örnek yoktur. İran halısı asıl gelişimini 17. yy'da yaşamıştır.

Anadolu ve İran dışında, Kafkasya'da, Orta Asya'da Afganistan'da, Hindistan ve Çin'de güçlü bir halı yapım geleneği vardır. En ünlü halı yapım merkezleri Anadolu'da; Uşak, Kula, Gördes, Ladik, Demirci, Bergama, Karaman, Isparta, Milas, Akhisar, İzmir, Kayseri, Niğde, Gürün, Uluborlu, Karapınar. İran'da; Horasan, Şiraz, Hemedan, Kirman, Tebriz, İsfahan. Kafkasya'da; Dağıstan, Derbent, Kuba, Baku, Batum, Tiflis, Gence. Orta Asya'da; Buhara, Merv, Hive, Kaşgar, Semerkant.